-
-
- زمان شکلگیری تفکّر مخالف حکومت در عصر غیبت
- عدم پیشینه تاریخی برای جریان مخالف حکومت
- اوّلین حدیث مورد استناد مخالفان حکومت در عصر غیبت
- دومین حدیث مورد استناد مخالفان حکومت در عصر غیبت
- بررسی سندی احادیث مورد استناد
- بررسی دلالتی حدیث اوّل مورد استناد
- بررسی دلالتی حدیث دوم مورد استناد
- بررسی دلالت حدیث سوم مورد استناد
- متن کتاب ارشاد الطالب در مورد روایات مورد استناد
- سؤال از علائم ظهور توسّط مردم در آن زمان
- دلایل عدم قیام اهل بیت
- در نظر گرفتن فضای صدور روایت در بررسی دلالتی
- بررسی فضای صدور روایت اوّل
- طاغوتی نبودن قیامهای دفاعی
- بررسی روایت دوم مورد استناد
- جمعبندی نظر بزرگان راجع به روایات مورد استناد
- معرّفی منابع برای تحقیق بیشتر
- سؤال و جواب
-
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینََ وَ صَلَّی اللهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرینَ».
زمان شکلگیری تفکّر مخالف حکومت در عصر غیبت
قرار شد قدری راجع به ادلّهی کسانی که میگویند قبل از قیام امام عصر (ارواحنا فداه) هیچ اقدام حکومتی نباید انجام داد بحث شود. چون گفتیم قبل از اینکه بخواهیم در مورد ادلّهی حکومت اسلامی، ولایت فقیه و امثال اینها صحبت کنیم یک شبهاتی وجود دارد منطقاً باید اینها را مقدّم کنیم، روی آن بحث کنیم، بعد که إنشاءالله از این مرحله عبور کردیم سراغ ادلّهی آن طرف برویم که ببینیم چه چیزی را میخواهیم اثبات کنیم.
یک جریان فکری این طرف وجود دارد که این جریان فکری میگوید اساساً در عصر غیبت امام، مؤمنین نباید اقدام به فعّالیّتهای اجتماعی و سیاسی و حکومتی کنند. این جریان به لحاظ تاریخی اگر بخواهیم آن را توصیف کنیم ریشهای طولانی در تاریخ اندیشهی اسلامی ندارد بلکه قصّهی اینها به دهههای اخیر منتهی به انقلاب اسلامی برمیگردد. یعنی چیزی حدود ۴۰ سال، ۵۰ سال از عمر این جریان فکری میگذرد.
عدم پیشینه تاریخی برای جریان مخالف حکومت
خود این یک نکته است که به هر حال در طول تاریخ فقه و فقاهت و حدیث ما سابقهای برای این تفکّر نمیشناسیم. یعنی یک علامت سؤال است که اگر مستند این جریان عمدتاً احادیث است سؤال میشود که چرا در طول این قرون هیچگاه به این احادیث برای چنین مدّعایی استشهاد نشده است؟ اگر کسی پیدا کرد که جمع قابل توجّهی از فقهاء به این روایات در تاریخ فقه و فقاهت ما استشهاد کردهاند و نتیجه گرفتهاند که در عصر غیبت نباید هیچ فعّالیّتی انجام داد بیاورند ما هم استفاده میکنیم. امّا اینقدر که ما اطّلاع داریم و بررسی کردیم نبوده و نیست امّا این جریان آمدند این صحبت را کردند.
اوّلین حدیث مورد استناد مخالفان حکومت در عصر غیبت
به هر حال صحبتی است ما باید به لحاظ علمی و مشی طلبگی و درسی خود با آن مواجه شویم ببینیم حرف آنها چیست. اینها یک تعداد روایات دارند که روایات آنها هم خیلی نیست، روایات اصلی که مورد استناد آنها است را بحث میکنیم. سال ولادت و وفات آن آقا، سال ۷۶ که خیلی هم نگذشته است.
– ۹۷ سال عمر کرده است؟
– بله سنّ او زیاد بود، یعنی چیزی نزدیک به ۱۷، ۱۸ سال پیش. روایت اوّل از وجود مبارک امام صادق این است، «عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (عَلَیهِ السَّلَام) قَالَ کُلُّ رَایَهٍ تُرْفَعُ قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِمِ فَصَاحِبُهَا طَاغُوتٌ یُعْبَدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ».[۱]
– این روایت از نظر سندی مشکلی ندارد؟
– این ندارد.
– سند آن کجا است؟
– کافی.
دومین حدیث مورد استناد مخالفان حکومت در عصر غیبت
روایت دوم «عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیهِ السَّلَام) قَالَ الْزَمِ الْأَرْضَ وَ لَا تُحَرِّکْ یَداً وَ لَا رِجْلًا حَتَّى تَرَى عَلَامَاتٍ أَذْکُرُهَا لَکَ»[۲]. قسمتهایی دارد که چون مرتبط با بحث نیست فقط میخوانم. حضرت به این شخص میفرمایند: «مَا أَرَاکَ تُدْرِکُهَا اخْتِلَافُ بَنِی فُلَانٍ وَ مُنَادٍ یُنَادِی مِنَ السَّمَاءِ وَ یَجِیئُکُمُ الصَّوْتُ مِنْ نَاحِیَهِ دِمَشْقَ بِالْفَتْحِ وَ خَسْفِ قَرْیَهٍ مِنْ قُرَى الشَّامِ»، این هم یک حدیث.
سومین حدیث مورد استناد مخالفان حکومت در عصر غیبت
«رِبْعِیٍّ رَفَعَهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ»[۳]، میفرماید: «وَ اللَّهِ لَا یَخْرُجُ وَاحِدٌ مِنَّا قَبْلَ خُرُوجِ الْقَائِمِ (عَلَیهِ السَّلَام) إِلَّا کَانَ مَثَلُهُ مَثَلَ فَرْخٍ طَارَ مِنْ وَکْرِهِ قَبْلَ أَنْ یَسْتَویَ جَنَاحَاهُ فَأَخَذَهُ الصِّبْیَانُ فَعَبِثُوا بِهِ». این هم در روضهی کافی، جلد ۸ است.