واجبــــات طلبگــــی

حالا كه آمده‏اي طلبه شدي، به هر دليلي…!، نيتت را درست كن، يعني نيتت بايد خالص براي ‏خدا باشد، ‏ و بايد خالص خالص براي خدا باشي. بگو: خدايا آمده‏ام آدم شوم و بعد از اين، دست عده‏اي را بگيرم. حاج شيخ ‏عبدالكريم حائري(ره) را در حرم امام حسين(ع) ديدند كه گريه ‏مي‏كند و به امام مي‏گويد: آقاجان! من مجتهد شده‏ام، ولي مي‏خواهم آدم ‏بشوم.

قدم اول، نيت:
حالا كه آمده‏ اي طلبه شدي، به هر دليلي…!، نيتت را درست كن، يعني نيتت بايد خالص براي ‏خدا باشد، ‏ و بايد خالص خالص براي خدا باشي. بگو: خدايا آمده‏ ام آدم شوم و بعد از اين، دست عده‏ اي را بگيرم.

حاج شيخ ‏عبدالكريم حائري(ره) را در حرم امام حسين(علیه‌السلام) ديدند كه گريه ‏مي‏كند و به امام مي‏گويد: آقاجان! من مجتهد شده‏ ام، ولي مي‏خواهم آدم ‏بشوم. گفتند: ملا‌شدن چه آسان، آدم‌شدن چه مشكل. حاج شيخ عبدالكريم ‏حائري(ره) فرمودند: ملا‌شدن چه مشكل آدم‌شدن محال است! اين به خاطر ‏اين است كه ما در فكر آدم‌شدن نيستيم. دعا كنيد آدم شويم و بميريم. برسيم ‏و بميريم. دعا كنيم بارمان را به مقصد برسانيم و بميريم. شخصي وارد روستايي شد، ديد همه قبرها جلوي در خانه‏هاست و سن ‏مرده‏ها كم است؛ يكي شش ماه، يكي يك سال، يكي سه سال، يكي ده روز. ‏از شخصي پرسيد: جريان چيست؟ در جواب گفت: ما اينجا مرده‏ها را جلوي ‏خانه دفن مي‏كنيم كه هر روز وقتي از خانه بيرون مي‏آييم، به ياد مرگ و آخرت ‏بيفتيم و از خدا بترسيم و در روز، حواسمان جمع باشد و كارهايمان را ميزان ‏كنيم و اين كه مي‏بيني عمرها كم است، علتش اين است كه ما عمر را از روزي ‏حساب مي‏كنيم كه شخص بيدار شود و خودش را بشناسد (و دست از گناه و ‏معصيت بكشد).‏

اگر اين‌طور باشد، ما اصلاً ‏عمري نداريم! دعا كنيد بيدار شويم، و بفهميم از كجا آمده‏ايم ‏و در كجا هستيم و به كجا خواهيم رفت.

حضرت علي(علیه‌السلام) فرمودند: ‏‏«رحم‌الله امراً علم من أين وفي أين و إلي أين»، شرح اصول کافي ملاصدرا/۵۷۱/۱٫ اميرمؤمنان(علیه‌السلام) در روايت ديگري فرمودند: «تعجب مي‏كنم از ‏كسي كه به دنبال گمشده خويش مي‏گردد، ولي به دنبال خودش ‏نمي‏گردد!» ما خودمان را گم كرده‏ايم. تا به حال گشته‏اي خودت را پيدا كني؟

قدم دوم، صمت:
صمت يعني سكوت. حرف‏هايي كه فايده ندارد، نزن. خداوند متعال مي‏فرمايد: «ما يلفظ من قول إلا لديه رقيب عتيد»؛ هيچ ‏كلامي از دهان شما بيرون نمي‏آيد، مگر اين كه نگهباني آماده است و آن را ‏ضبط مي‏كند. نقل مي‏كنند: طلبه‏اي از دنيا رفت، او را در خواب ديدند و پرسيدند: حالت ‏چطور است؟ گفت: مواظب اعمال و گفته‏هاي خود باشيد؛ زيرا حساب و كتاب ‏خدا بسيار دقيق است. يك روز كه باران مي‏باريد، من گفتم: به به عجب باران ‏به موقعي! هنوز سر آن يك جمله گرفتارم و به من مي‏گويند: مگر ما باران ‏بي‏موقع هم داشته‏ايم؟! حضرت علي(علیه‌السلام) فرمودند: ايّاك و فضول‌الكلام فإنّه يظهر من عيوبك ‏ما بطن و يحرّك عليك من أعدائك ما سكن؛ غررالحکم/۴۱۰۴/۲۱۲؛ از حرف زايد و بيهوده دوري كن؛ ‏چراكه عيوب پنهان تو را آشكار مي‏كند و دشمنان تو را، كه با تو كاري ندارند، بر ‏عليه تو تحريك مي‏كند. وقتي ما طلبه بوديم، همين كه چند نفر جمع مي‏شديم، هم‌مباحثم مرحوم ‏حاج شيخ محمود تحريري مفاتيح را دست يكي از رفقا كه صداي خوبي داشت، ‏مي‏داد و مي‏گفت: از مناجات خمسه عشر بخوان. اين مناجات باعث مي‏شد ‏كه از سخنان بيهوده خودداري كنيم.‏

شخصي نزد آيةالله‌العظمي سيداحمد خوانساري(ره) آمد و يك ساعت با ‏آقا صحبت كرد. آقا فقط با يك بله جواب او را دادند. بعضي علوم هستند كه ‏جز از راه سكوت نمي‏شود به آن‌ها رسيد. حرف‏هاي زايد را از ‏كلامت خارج كن و هر حرفي را كه نمي‏داني، نگو؛ و آن‌چه را هم مي‏داني، ‏همه‏اش را نگو و ضمناً به هر كس هم نگو!

مخفي نماند كه سخن گفتن ‏بي‏فايده وقتي است كه سخني بگويي كه اگر آن را نگويي، ضرري به دين و ‏دنياي تو نمي‏رسد و گفتن آن نيز نفعي براي هيچ كس نداشته باشد.‏

قدم سوم، جوع:
جوع يعني گرسنگي، (يعني تا زماني که گرسنه نشدي چيزي نخور) غذا كم بخور و تا گرسنه نشده‏اي، نخور، و هنوز سير نشده‏اي، دست بكش. ‏حضرت امير مؤمنان علي(علیه‌السلام) به امام حسن(علیه‌السلام) فرمودند: ‏آيا به تو ياد بدهم چهار خصلت را كه به سبب آن‌ها از طبيب بي‌نياز شوي؟ ‏امام حسن(علیه‌السلام) عرض كردند: بله.

حضرت فرمودند: بر سر طعام ‏منشين، مگر وقتي كه گرسنه هستي و تا هنوز به غذا اشتها داري، بلند شو و ‏غذا را خوب بجو و هنگامي كه خواستي بخوابي، به بيت الخلأ برو كه اگر اين‏ها ‏را انجام دهي، از طب بي‏نياز مي‏شوي.‏

مخصوصاً غذاي طلبه بايد سبك باشد. وقتي ما طلبه بوديم، شب‏ها قدري ميوه ‏مي‏خورديم كه سحر بتوانيم بلند شويم. ظهرها هم غذاي سبكي مي‏خورديم، ‏گاهي سيب‌زميني را در ماست مي‏كوبيديم و نمك مي‏ريختيم و اين الويه ما ‏مي‏شد. گاهي هم آب دوغ و خيار، گاهي هم اشكنه درست مي‏كرديم و ‏مي‏خورديم. گوشت زياد نخوريد.

حضرت امير مؤمنان علي(علیه‌السلام) ‏گوشت كم مي‏خوردند و مي‏فرمودند: «لاتجعلوا بطونكم مقابرالحيوان»، شرح نهج‌البلاغه/۲۵/۱؛ ‏شكم‏هايتان را قبور حيوانات نكنيد. امروزه با اين همه غذاهاي مفصل و چرب و ‏نرم و چلوكباب و نوشابه و… شيخ انصاري(ره) درست نمي‏شود!‏

قدم چهارم، لقمه پاک: غذاهاي ما امروز طاهر واقعي نيست و همين هم اثر دارد. امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: «أورع‌الناس من وقف عندالشبهة»، وسايل، ۱۶۲/۲۷؛ با ورع‏ترين ‏مردم كسي است كه هنگام شبهه توقف كند، يعني دقت كند. مبادا اين لقمه و ‏يا اين غذا حرام باشد.

وقتي مرحوم آيةالله اثني‌عشري، صاحب تفسير اثني‌عشري را به ‏زندان بردند، ايشان غذاي زندان را نخوردند و فرمودند: همان نان و پنير خودم را ‏از خانه براي من بياوريد.

آيةالله شيخ محمدتقي بافقي(ره) را هم که به ‏زندان بردند، ايشان غذاي زندان را نخوردند و به سربازي پول مي‏دادند و ‏مي‏فرمودند: از بيرون برايم غذايي تهيه كن.

وقتي آيةالله‌العظمي گلپايگاني(ره) طلبه بودند، ظهرها چند طلبه جمع ‏مي‏شدند و غذاهايشان را روي هم مي‏ريختند و مي‏خوردند، ولي ايشان ‏غذاي خود را داخل غذاهاي آن‌ها نمي‏كردند و مي‏فرمودند: از كجا معلوم پدر و ‏مادر اين‏ها راضي باشند كه من از غذاي آن‌ها بخورم؟

شيخ ‏انصاري(ره) هم در زمان طلبگي‌شان، مهمان طلبه ديگري شدند و به او پولي دادند كه ‏وقتي نان مي‏خري، يك نان هم براي من بخر. طلبه رفت و نان خريد. شيخ ديد ‏نان، شيره‏اي است. پرسيد: پول شيره را از كجا آوردي؟ طلبه گفت: نسيه ‏خريدم! شيخ فرمود: از كجا معلوم زنده باشيم و پول اين شيره را بدهيم؟ لذا از ‏قسمتي كه شيره‏اي نبود، استفاده كرد.‏